آهنگری کردستان؛ حرفه ای که در کوره های فراموشی ذوب شد - مجله سرگرمی

به گزارش خبرنگاران به نقل از تسنیم، در شاهنامه فردوسی از آهنگری به نام کاوه که بر علیه ضحاک ستمکار قیام می نماید و با کشتن او ایران و ایرانی را از ستم او رهایی می بخشد یاد شده که با دوره آهن و پیروزی کاسی ها همخوانی دارد.

به طور معین تاریخ استفاده از آهن در نواحی زاگرس بسیار قدیمی و آهنگری در این سرزمین دارای شجره نامه ای طولانی و در درون خویش بخشی از فرهنگ و دانش مردم را نگه داشته است؛ باید یادآور شد قبل از بنیان گذاشتن شهر سنندج، این صنعت در قلعه پالنگان و حسن آباد مورد استفاده قرار گرفته و بعد از پایه گذاری سنندج آهنگری اولین صنعت رسمی آن شد و دو راسته بازار سنندج به آن اختصاص یافت.

بعد از استقرار چلنگرها در گذر آصف کهن سالان سنندجی آن را گذر چیلانگه ران نامیدند و بعدها در سال 1311 که خیابان سیروس تعریف شد بخشی از ساختار بازار آهنگری به هم می ریزد، همین امر باعث تخریب بازار قدیمی شهر می گردد و بخشی از آهنگران که دکان آنها در طرح خیابان قرار می گیرد در بازار پراکنده می شوند و حتی بعضی از آن ها به روستاهای اطراف سنندج برای ادامه کار نقل مکان می نمایند، به طوری که استاد احمد افراسیابیان برای مدت ده ها سال در روستای مارنج مشغول به آهنگری به می گردد و بعدها به استاد احمد مارنجی شهرت می یابد.

• نعلچه گری و پیشینه آن

نعلچه گران (نالچه گه ر)، پیشه ورانی که ساخت پاشنه کفش ها را برعهده داشتند، در کنار زهاوی دوزها و بخشی دیگر از آنها در گذر اروسی دوزها و بازار سنندجی نزدیک به اسکان نعل بندها مستقر شدند چراکه از نظر فرآیند کار و مکان لازم بود به به نعل بندان، پینه چین ها و کفاشان نزدیک باشند.

بعد از سرنگونی حکومت هَلوخان، آهنگران قلعه پالنگان که مرکز فعالیت آنها از هم پاشیده بود در منطقه پخش شده و مکان های دیگر نقل مکان کردند؛ خانواده هایی نظیر طایفه آهنگران (خیل سوا) در منطقه پالنگان، بعضی از ساکنین سنندج معروف به آهنین کمانگر و در روستاهایی نظیر بوریر، هویه، چشمیر، دَل، تخته، آسنگران، کوانی، دادانه کمانگر، دوان و شمشیر مشغول به کار و پیشه در این زمینه هستند.

در واقع آهنگری علاوه بربعد مالی دارای ابعاد فرهنگی و اجتماعی نیز بوده و یکی از راه های شناسایی منابع فولکلوریک و جستجو در محتوای صنایع آن منطقه است از همین رو شناخت آهنگری از بُعد انسان شناسی نه تنها باعث ضبط بخشی از تاریخ اجتماعی خواهد شد بلکه راه را برای حفظ ارزش فرهنگ و فولکلور و ادبیات شفاهی به سوی نسل های جوان تر می گشاید.

صنعت آهنگری در سنندج و حومه دارای پیشینه ای پر فراز و نشیب است که شایسته تحقیق دقیق و پر دامنه ای در این زمینه بوده، چراکه خانواده ها و اساتید ماهری در صنعت آهنگری و چلنگری در سنندج زندگی نموده که با فعالیت خود نام این شهر را در نزد مردمان خود پر شکوه ساخته اند.

• درددل یکی از قدیمی ترین آهنگران سنندجی

استاد محمدصدیق کریمی 68 ساله، یکی از قدیمی ترین آهنگران سنندجی است که از از سن 8 سالگی وارد این حرفه آهنگری شده و پس از چهار سال شاگردی نزد استاد صدیق سعادتیان برای خود مغازه آهنگری باز نموده؛ وی می گوید: زمانی آهنگری در سنندج مورد حمایت و توجه مردم بود و آهنگران مایحتاج زندگی افراد و وسایل کشاورزی همچون گاو آهن، شن کش گندم، خرمن کوب، بیل، خاک انداز، تبر و داس و تیشه را برای کشاورزان تهیه می کردند.

به گفته استاد محمدصدیق، در گذشته بازار آهنگری در سنندج در چهار فصل سال رونق زیادی داشته و بازار فراوریات میخ، خنجر و چاقوسازی و قفل سازی نیز بسیار داغ و پر رونق بوده اما امروزه با پیشرفت علم و دانش، توسعه صنعت، ساخت تراکتور و کارخانجات ذوب آهن این حرفه به فراموشی سپرده شده و به دلیل مسائل و نبود درآمد، دیگر کسی علاقه ای به ادامه و انجام این کار ندارد.

قدیمی ترین آهنگر سنندجی می گوید: حتی پسران خودم راضی به ادامه این شغل نیستند و کار کردن در استان های دیگر را به شغل آهنگری ترجیج می دهند.

• گله مندی پیشکسوت حرفه چلنگری

استاد بهزاد صبور، پیشکسوت حرفه چلنگری در سنندج که از دوران نوجوانی به کارهای هنری علاقه داشته، ابتدا به کار دکوراسیون مشغول شده و بعد از آن در کارگاه های مختلفی از جمله جوشکاری، نجاری کار نموده و سپس به این حرفه چلنگری روی آورده است.

وی از سن 17 سالگی استارت کار را زده اما در سنندج کارگاهی وجود نداشته که آموزشی ببیند و تنها بنا به علاقه ای که داشته شغل خود را ادامه داده است.

به گفته استاد صبور، در کل ایران حدود 20 کارگاه چلنگری وجود دارد که اکثر آنها یک نوع کار فراوری نموده اما خودش کارهای تلفیقی (فلز و سنگ)، کار باچوب، نقاشی دیواری و اشیاء تزئینی فراوری می نماید؛ وی از متولیان صنایع دستی گله مند است و می گوید: مسئولان کردستانی برای هنر و صنایع دستی ارزشی قائل نمی شوند.

ورود کالای ارزان و بی کیفیت خارجی نه تنها جایگزین کالای با کیفیت داخلی شده بلکه انگیزه مردم نسبت به مصرف فراوریات ایرانی را کاهش داده و از سویی دیگر جوانان را نسبت به فراوری و کار در مشاغل بومی و سنتی بی انگیزه نموده، به گونه ای که امروزه هیچ جوانی تمایل ندارد کنار کوره آهنگری عرق ریخته و هنر دست خود را فراوری کند.

بنابراین از آنجا که کوره ها یک به یک خاموش شده و سرمای عجیبی بازار آهنگران را فراگرفته و سر و کله کالاهای وارداتی و صنعتی به بازار باز شده، از مسئولان بی عمل صنایع دستی استان انتظار می رود که از این دست حرفه های قدیمی که رو به نابودی ست حمایت نموده تا گرمای کوره آهنگری در کردستان خاموش نگردد.

استدیو مرینا: استدیو مرینا، مجله خبری صنایع هنری، گردشگری، ورزشی و عملی

مجله فوتبال دوستان: مجله فوتبال دوستان، وبلاگ خبری و تفسیری فوتبالیستها

مجله آراد: مجله آراد | مجله تفریحی، سرگرمی و مسافرتی