معروف ترین بنا های تاریخی ایران که تخریب شدند

به گزارش مجله سرگرمی، تخریب سردر یک کاروانسرای به جا مانده از دوره صفویه در قم و آرامگاهی برجا مانده از دوره تیموریان در دزفول بار دیگر بحث تخریب بنا های قدیمی را بر سر زبان ها انداخت.

معروف ترین بنا های تاریخی ایران که تخریب شدند

روزنامه خراسان: چند روزی بیشتر از ادعای یک فعال میراث فرهنگی خوزستان درباره تخریب آرامگاه یعقوب لیث به دلیل اشتباه پیمانکار نگذشته بود که به خاطر آتش سوزی در انبار چوب و چوب بری های بازار کهنه قم، به بخش کاروانسرای ملاحسین این بازار که ثبت ملی نیز شده بود، خسارات زیادی وارد شد. گویا عوامل آتش نشانی برای جلوگیری از روشن شدن آتش نهفته زیر چوب های این انبارها، اقدام به تخریب یکی از سردر های تاریخی سرای ملاحسین کردند و تصویری ناراحت نماینده از این اتفاق در شبکه های اجتماعی دست به دست شد.

در این بین باید توجه داشت که مسئله احیا، حفظ و مرمت بافت های تاریخی از چنان اهمیتی برخوردار است که در روز 15 اردیبهشت ماه سال جاری، مجلس شورای اسلامی، کلیت طرح یک فوریتی حمایت از مرمت و احیای بافت های تاریخی-فرهنگی و توانمندسازی مالکان و بهره برداران بنا های تاریخی- فرهنگی را با 138 رای موافق به تصویب رساند.

هرچند این خبر را می توان به فال نیک گرفت، اما آیا کمی برای به تصویب رساندن این لایحه دیر نبوده است؟! اکنون که صد ها خانه و بنای تاریخی در اثر اهمال، تخریب شده و از بین رفته اند و ما مانده ایم و بی هویتی! در این پرونده درباره تخریب ساختمان های تاریخی، دلایل ضرورت حفظ و نگهداری آن ها، قوانین و مجازات مرتبط به آن ها پرداخته شده که حاوی اطلاعات تلخ، اما جالبی است که شاید دانستن شان باعث گردد همه ما در حد توان مان، نقشی در حفظ این آثار ایفا کنیم.

ماجرای تخریب 2 بنای تاریخی در یک هفته چه بود؟

آتش سوزی و اشتباهی که صحتش معین نشد!

آرامگاه یعقوب لیث صفاری در روستای شاه آباد در 10 کیلومتری دزفول واقع شده است. یعقوب لیث در سال 247 هجری قمری اولین شهریار ایرانی بعد از اسلام شد و سلسله صفاریان را بنیان گذاشت. یعقوب لیث صفاری نخستین کسی بود که زبان پارسی را 200 سال پس از ورود اسلام به ایران، زبان رسمی ایران خاطرنشان کرد.

تخریب یک دیوار آرامگاه یعقوب لیث صفاری طی مرمت این بنای ثبت ملی شده با واکنش های مختلفی روبه رو شد که دو دلیل متفاوت برای آن اعلام شده است. ابتدا قاسم منصور آل کثیر فعال میراث فرهنگی استان خوزستان درباره این تخریب گفت: به تازگی آرامگاه تاریخی یعقوب لیث در شهرستان دزفول و درون محوطه تاریخی جندی شاپور بر اثر اشتباه پیمانکار و به اشتباه تخریب شده است.

با این حال چند روز بعد، یکی از مسئولان میراث فرهنگی در اظهار نظر متفاوتی گفت: این بخش از دیوار آرامگاه یعقوب لیث صفاری دارای الحاقاتی بود که در سال های نه چندان دور به بنا اضافه شده بود. وی با بیان این که این الحاقات باید در روند مرمت برداشته می شدند، توضیح داد: آجر های سنتی متناسب با صندلی تاریخی بنا جایگزین آن ها می گردد. البته که گذر زمان، صحت یکی از این ادعا ها را ثابت خواهد نمود. در این بین و یک روز بعد، آتش سوزی در انبار چوب و چوب بری های بازار کهنه قم در بخش کاروانسرا و سرای ملاحسین این بازار، خساراتی به این بخش تاریخی که ثبت ملی نیز شده، وارد کرد.

هرچند با کوشش نیرو های آتش نشان پس از سه ساعت آتش خاموش و اقدامات لکه گیری شروع شد، اما در این حین، عوامل شهرداری برای جلوگیری از روشن شدن آتش نهفته زیر چوب ها اقدام به تخریب یکی از سردر های تاریخی سرای ملاحسین کردند تا بتوانند چوب های نیمه سوز را در گودال کناری کاروانسرا بریزند. اقدامی که قسمت های قابل توجهی از این بنا را به خاک سیاه نشاند.

خانه سیدان

مربوط به چه دوره ای بود؟ قاجاریه

چرا خراب شد؟ گودبرداری غیر اصولی

یکی از کوچک ترین خانه های تاریخی مشهد به نام خانه سیدان واقع در خیابان وحدت 21، کوچه غلام حیدر پاکسید، متعلق به دوره قاجار است که در سال 1384 به ثبت ملی رسیده بود. این خانه یکی از آن بنا هایی است که اواسط سال گذشته فرو ریخت و واکنش های زیادی را در پی داشت؛ هرچند این خانه، اولین بنای تاریخی نبود که در بافت تاریخی اطراف حرم امام رضا (ع) هنگام ساخت و ساز از بین رفت. رئیس هیئت مدیره انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان، گودبرداری غیراصولی پروژه کنار این بنای تاریخی را مسبب ریزش آن دانست.

او با بیان این که خانه تاریخی سیدان از زمان گودبرداری تخلیه شده بود، تاکید نمود: یک اظهار نظر در این زمینه می گوید که آثار گودبرداری باعث این تخریب شده است. از سوی دیگر گفته می گردد امکان دارد با پر شدن چاه جذبی خانه، بر اثر بارندگی های مشهد، بنا در داخل ریزش نموده و سپس به طور کامل ریخته باشد. در خور ذکر است ظاهرا زمانی بحث خرید این خانه قاجاری از سوی شهرداری مطرح شده بود، اما گویا ورثه اجازه انجام این کار را نداده بودند و سه سال قبل هم مالک پروژه ای قصد داشت با خرید این خانه آن را نیز به پروژه خود بچسباند، اما با کوشش دوستداران میراث فرهنگی مشهد از این کار جلوگیری شده است، اما افسوس که حفظ این بنا کامل صورت نگرفت و شد آن چه نباید می شد.

خانه سید جواد نائل

مربوط به چه دوره ای بود؟ صفویه

چرا خراب شد؟ به بهانه تعریض کوچه

در کوچه مسجد مصری در محله طوقچی اصفهان، تاجری مصری خانه ای برای خود ساخته بود که امروزه به خانه سید جواد نائل مشهور است و البته بهتر است بگوییم مشهور بود چراکه در سال 96 این خانه که از آثار ارزشمند دوره صفویه محسوب می شد، به بهانه تعریض کوچه، شبانه و طبق شواهد توسط افرادی ناشناس با لودر تخریب شد. قدمت این بنا در پرونده ثبتی اش از شاه صفی تا سقوط اصفهان ثبت شده و توسط یک تاجر مصری در زمان اوزون حسن (فرمانروای دوره آق قویونلوها) در محله طوقچی ساخته شده بود.

این اثر باارزش تاریخی باید عین به عین بازسازی گردد، زیرا اکنون فقط یک اتاق از این بنای تاریخی سالم مانده است. شایان ذکر است متأسفانه بازسازی عین به عین دیگر در حوزه مرمت قرار نمی گیرد، زیرا اصالت بنا خدشه دار می گردد. در نتیجه باید بپذیریم بنای ارزشمند تاریخی دیگری نیز برای همواره از بین رفته و نمی توان برایش کاری کرد!

خانه نیما یوشیج

مربوط به چه دوره ای بود؟ سال 1327 - معاصر

چرا خراب شد؟ فروخته شد

در سال 1327 نیما یوشیج، بنیان گذار شعر نوین ایران در خانه نیمه کاره اش که آن موقع خارج از تهران قرار داشت و امروز در محله تجریش و خیابان دزاشیب نهاده شده، ساکن شد. این خانه 180 متر مربع است و سقف شیروانی و ایوان آن که هشت ستون دارد، گواهی بر معماری متداول منطقه شمیران است.

ماجرا زمانی جالب می گردد که جلال آل احمد نیز در سال 1331 در مجاورت خانه نیما، خانه ای می خرد و امروزه همین خانه تبدیل به خانه موزه سیمین و جلال شده است. اما خانه نیما که پس از مرگ همسرش؛ خالی از سکنه شده بود، در سال 1345 توسط فرزندش به سرهنگی بازنشسته فروخته شد. هرچند مالک قصد داشت این خانه را تخریب کند، اما با پیگیری سیمین دانشور، همسر جلال آل احمد و همراهی دوستداران نیما، این خانه توسط سازمان میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی به ثبت رسید، اما ثبت در فهرست ملی میراث فرهنگی نیز نتوانست مانعی برای تخریب خانه نیما باشد چنان که وضعیت این روز های این خانه تاریخی، بسیار نامناسب است.

وضعیت بغرنج خانه و گزارش هایی که از آن منتشر می شد، بعضی اعضای شورای شهر از جمله احمد مسجدجامعی را بر آن داشت تا در قالب یک تذکر خواهان جلوگیری از تخریب خانه نیما یوشیج شوند. تذکر جدی گرفته نشد و خانه ویران و ویران تر شد. به تدریج معتادان این خانه تاریخی را از آن خود کردند و از سوی دیگر ماجرا، درخواست ها برای خروج خانه از ثبت ملی هم بالا گرفت تا این که در 21 فروردین ماه سال جاری قرارداد خرید خانه نیما، پس از 19 سال بین شهرداری تهران و مالک به امضا رسید و اکنون که سند مالکیت این خانه به نام شهرداری شده، امید است اقدامات لازم برای حفظ این بنای ارزشمند هر چه سریع تر انجام گردد.

حجاری های برم دلک

مربوط به چه دوره ای بود؟ ساسانیه

چرا خراب شد؟ برخورد بیل مکانیکی با آن

حجاری های برم دلک مربوط به دوره ساسانیان در شیراز، انتهای خیابان کفترک واقع شده و در تاریخ 15 دی 1310 با شماره ثبت 71 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده بود. روی این اثر که بر صخره کوچکی در برم دلک در حدود 10 کیلومتری شرق شیراز واقع شده است، دو نقش وجود داشت. در نقش سمت چپ، در برابر شاهزاده خانم ساسانی تصویر یکی از بزرگان ساسانی دیده می شد و در زیر بازوی این مرد کتیبه ای چهار یا پنج سطری به خط پهلوی به قلم ریزی نگاشته و البته اغلب حروف آن محو شده بود. این سنگ نوشته ها چند سال پیش با بیل مکانیکی مورد تعرض نهاده شد و بخشی از آن تخریب شد که دیگر قابل مرمت هم نبود.

چرا حفظ بنا های تاریخی مهم است؟

کشور عزیزمان ایران نقاط درخشانی از جمله آثار معماری متعلق به هخامنشیان، ساسانیان و دستاورد های بزرگ هنری و معماری دوره اسلامی را داراست. با این حال و در نگاه نخست، هنگامی که صحبت از تخریب آثار تاریخی به میان می آید، ذهن به سمت یادگاری ها و کنده کاری های نوشته شده روی آثار تاریخی می رود! اما جنایتی بزرگ تر از نوشتن بر در و دیوار بنا های تاریخی نیز وجود دارد و آن تخریب ساختمان ها و آثار باستانی از ریشه است که برای آن دلایل متعددی ارائه می گردد، اما بی شک هیچ کدام توجیه مناسبی برای از بین بردن هویت تاریخی و شهریِ انسان ها نیست! تصور کنید خانه پدربزرگ شما که در حیاطش روز های خوش کودکی را با نوه های دیگر گذرانده اید، خراب و با خاک یکسان گردد و به جای آن ساختمان غول پیکری سبز گردد.

چه حالی به شما دست می دهد؟ حالا به جای خانه پدربزرگ، خانه یک شخصیت بزرگ تاریخی یا فرهنگی، علمی یا هنری را در نظر بگیرید یا ساختمانی که زمانی اداره و سازمان مهمی بوده است. مکانی که در آن اتفاقات بزرگ و سرنوشت سازی برای یک ملت اتفاق افتاده است. محیطی که جولانگاه معماران، هنرمندان و زحمت کشانی بوده تا بتوانند مصالح مختلف ساختمانی را به فضایی دلنشین و ارزشمند تبدیل نمایند. می توانید تصور کنید که خراب کردن این ساختمان ها، چه لطمه هایی به تاریخ و هنر و فرهنگ یک سرزمین وارد می نماید؟ چون پاسخ واضح است، نیازی به شرح بیشتر نیست!

قانون برای عاملان تخریب آثار فرهنگی چه مجازات هایی در نظر گرفته است؟

یک تا 10 سال حبس

در تمام جهان قوانین بین المللی سختی در مورد تخریب یا آسیب رساندن به بنا های تاریخی وجود دارد، اما یکی از سخت ترین قوانین درخصوص تخریب اموال تاریخی و فرهنگی در کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی ایران درج شده است. براساس ماده 558 قانون مجازات اسلامی، هر فردی به تمام یا قسمتی از ابنیه، اماکن، محوطه ها و مجموعه های فرهنگی، تاریخی یا مذهبی که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است یا تزیینات، ملحقات، تأسیسات، اشیا و لوازم و خطوط و نقوش منصوب یا موجود در اماکن مذکور که مستقلاً نیز واجد حیثیت فرهنگی، تاریخی یا مذهبی باشد، خرابی وارد آورد علاوه بر جبران خسارات وارد شده به حبس از یک تا 10 سال محکوم می گردد. براساس ماده 559، هر فردی اشیا و لوازم و همچنین مصالح و قطعات آثارفرهنگی تاریخی را از موزه ها و نمایشگاه ها، اماکن تاریخی و مذهبی و سایر اماکنی که تحت حفاظت یا نظارت دولت است، سرقت کند یا با علم به مسروقه بودن، اشیای مذکور را بخرد یا پنهان کند درصورتی که مشمول مجازات حد سرقت نگردد علاوه بر استرداد آن به حبس از یک تا 5 سال محکوم می گردد.

همچنین براساس ماده 560، هر فردی بدون اجازه سازمان میراث فرهنگی کشور یا با تخلف از ضوابط مصوب و اعلام شده از سوی این سازمان در حریم آثار فرهنگی تاریخی مذکور در این ماده مبادرت به عملیاتی کند که سبب تزلزل بنیان آن ها گردد، یا در نتیجه آن عملیات به این آثار و بنا ها خرابی یا لطمه وارد آید، علاوه بر برطرف آثار تخلف و پرداخت خسارات وارد شده به حبس از یک تا سه سال محکوم می گردد. فصل 9 کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی کشورمان تا حدی با جدیت برای عاملان تخریب آثار فرهنگی و تاریخی برخورد هایی را در نظر می گیرد که ترجمه انگلیسی این فصل به صورت فایل پی دی اف در وبگاه یونسکو نهاده شده است؛ بنابراین انتظار می رود باتوجه به وجود چنین راه حل های قانونی، عوامل دخیل در تخریب بنا های تاریخی با مجازات سنگینی روبرو شوند. اما آیا به راستی چنین است؟

استدیو مرینا: استدیو مرینا، مجله خبری صنایع هنری، گردشگری، ورزشی و عملی

مجله فوتبال دوستان: مجله فوتبال دوستان، وبلاگ خبری و تفسیری فوتبالیستها

مجله آراد: مجله آراد | مجله تفریحی، سرگرمی و مسافرتی

منبع: توریسم آنلاین
انتشار: 15 شهریور 1400 بروزرسانی: 15 شهریور 1400 گردآورنده: kurdeblog.ir شناسه مطلب: 40015

به "معروف ترین بنا های تاریخی ایران که تخریب شدند" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "معروف ترین بنا های تاریخی ایران که تخریب شدند"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید